Maszkowski Jan Kanty (1794–1865), malarz i nauczyciel rysunku. Ur. w Chorostkowie koło Husiatyna na Podolu (często nieściśle podawane daty urodzenia 1793 lub 1795). Wychowanie i wykształcenie zawdzięczał Józefowi Stanisławowi Lewickiemu, właścicielowi Chorostkowa, który dostrzegł jego zdolności muzyczne i rysunkowe. Ok. r. 1813 został M. wysłany do Lwowa i przez cztery lata kształcił się w rysunku u Józefa Buisseta w Akademii Stanowej przy Uniwersytecie (z tego czasu zachowała się kopia głowy biskupa Ambrozuika z obrazu Rubensa, 1817). W l. 1818–20 przebywał w Wiedniu i studiował w Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem J. Ch. Lampiego, zyskując miano niezgorszego portrecisty. Jednocześnie przygotowywał się do roli malarza historycznego, odrysowując stare ryciny, wizerunki sławnych ludzi, co zapewniło mu pozycję wprawnego kopisty. W r. 1820 dzięki dalszej pomocy Lewickiego wyjechał na cztery lata do Rzymu, do Akademii Św. Łukasza. Zajmował się nadal wykonywaniem portretów, kopiował mistrzów włoskich (Rafaela, Carla Marattę) i sposobił się w kierunku malarstwa historycznego. Zwiedził też Neapol, Florencję i Wenecję. W Rzymie M. wymalował obrazy: Dalila ucinająca włosy Samsonowi i Chrzanowska podczas obrony Trembowli. W r. 1824 przebywał w Wiedniu.
Z początkiem maja 1825 M. wrócił do Lwowa i urządził w oficynie swego domu przy ul. Piekarskiej publiczny pokaz prac. W r. 1826 pociągnął znów na Wołyń i do r. 1832 przebywał w Dubnie, ciesząc się poparciem tamtejszych zamożnych rodów: Czackich, Korzeniowskich, Olizarów i zapewne Lubomirskich. Odwiedzany był po dwakroć (1828 i 1830) przez znanego krytyka i publicystę Michała Grabowskiego, który chwalił koloryt portretów i z entuzjazmem pisał o szkicach i pomysłach do kompozycji historycznych. W tym czasie portretował M. również wołyńską arystokrację, m. in. Narcyza Olizara i jego rodzinę, oraz wykonał obrazy do kościołów: w Dubnie (Bogurodzica), w Boremlu i Kodniu (Św. Tekla i Michał Archanioł, 1830). Ok. listopada 1832 powrócił M. do Lwowa i wystawił w księgarni Kuhna i Milikowskiego prace: Król Jan III, Pani Twardowska (wg ballady Mickiewicza), Wesele krakowskie. W l. 1834–43 objął po Buissecie posadę nauczyciela rysunku w Akademii Stanowej przy Uniw. Lwow. W r. 1847 pokazał niektóre swe prace na wystawie w Ossolineum, np. Bolesław Chrobry w Kijowie, Gra w mariasza, Scena podwieczorna przy stole, Kobieta dająca zastaw Żydom lichwiarzom, Zaloty chłopa do dziewczyny, portret J. M. Ossolińskiego i portret Władysława IV, króla Polski (kopia wg ryciny).
M. tworzył w guście wiedeńskim portrety, sceny historyczne, rodzajowe, obrazy religijne, a także martwe natury. Główną jego ambicją było malarstwo historyczne, w którym nie osiągnął jednak spodziewanych rezultatów. M. wykonał jeszcze Zabawę na Zofiówce (1849), wizerunki własne, portrety synów: Marcelego i Rafała, Antoniego Langego (1837), cesarza Franciszka I (1834), gen. Henryka Dąbrowskiego, obrazy ołtarzowe: Matkę Boską Częstochowską dla kościoła Bernardynów w Sokalu, Św. Barbarę dla tegoż zakonu we Lwowie oraz Św. Trójcę i Bogarodzicę do kościoła w Serecie na Bukowinie. Po zamknięciu Akademii Stanowej (1843) nauczał nadal prywatnie rysunku i malarstwa. Przez jego pracownię, zrazu w Akademii Stanowej, a potem prywatną, przeszło wielu uczniów; m. in. Szczęsny Morawski, Aleksander Raczyński, Konstanty Dzbański, Florian Lunda, Juliusz Kossak, Franciszek Tepa, Karol Młodnicki, Artur Grottger, Marceli Maszkowski, Stanisław Tarnowski. Z czasem (przed 1860) wziął M. w dzierżawę od rodziny Lewickich podlwowskie Barszczowice. Był też biegłym sądowym w sprawach wyceny dzieł malarskich. Prace M-ego znajdują się w Muzeum Narodowym w Krakowie, w Muzeum Narodowym we Wrocławiu i w Bibliotece Ossolineum tamże; kilkanaście dzieł znajdowało się w r. 1944 w zbiorach lwowskich.
Zmarł M. w Barszczowicach 20 X 1865 i tam podobno został pochowany. Miał wygląd typowego Polonusa, był wysoki, szczupły, wąsaty i łysy; wyróżniał się pracowitością, pogodnym usposobieniem i talentem pedagogicznym. Z małżeństwa z Józefą Simath (błędnie Simon), rodowitą wiedenką, miał sześcioro dzieci, córki: Franciszkę, zamężną Feichtingerową, Fryderykę, żonę Ignacego Jakubowicza, i Joannę, oraz synów: Karola (zob.), Marcelego (zob.) i Rafała (zob.).
Autoportret (olej., 1864) w Muz. Narod. we Wr. (reprod. w: Malarstwo polskie. Katalog zbiorów. Muzeum Śląskie, Wr. 1967); Autoportret (olej.) w Muz. Narod. w Kr.; Portret M-ego malowany przez A. Grottgera w Barszczowicach (olej., 1860) tamże; – Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; Antoniewicz-Bołoz J., Katalog Wystawy Sztuki Polskiej od r. 1764–1886, Lw. 1894 (reprod. Autoportretu); Grońska M., Ochońska M., Zbiory Pawlikowskich. Katalog, Wr. 1960; Güttler J., Sto lat malarstwa lwowskiego 1790–1890, Lw. 1937; Zarewicz S., Katalog wystawy starych mistrzów lwowskich, Lw. 1925; – Antoniewicz-Bołoz J., Grottger, Lw. [1910]; Finkel–Starzyński, Historia Uniw. Lwow., s. 290; Fischer A., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lw. 1927 s. 30; Gr[abowski] M., Artykuły literackie, krytyczne, artystyczne, W. 1849 s. 250–3; Mycielski J., Sto lat dziejów malarstwa w Polsce, Kr. 1902 s. 307; Puciata-Pawłowska J., Artur Grottger, Tor. 1962; Wasylewski S., Historie lwowskie, Lw.–P. 1921 s. 136; – Arthur i Wanda, Listy – Pamiętniki, Oprac. M. Wolska i M. Pawlikowski, Medyka–Lw. 1928; Prek F. K., Czasy i ludzie, Wr. 1959; Romanowiczówna Z., Cienie, Lw. 1930 s. 71–3; Zawadzki W., Pamiętniki życia literackiego w Galicji, Kr. 1961; Wolska M., Obertyńska B., Wspomnienia, W. 1974; – „Bibl. Ossol.” T. 2: 1847 s. 208–11; „Kłosy” 1874 s. 296 (W. K. Stattler); „Rozmaitości” (Lw.) 1825 nr 1 s. 8, nr 19 s. 151, nr 26 s. 208, 1830 nr 37 s. 292–5, 1832 nr 44 s. 365, 1834 nr 2 s. 15, nr 24 s. 191; „Wiad. Kons.” 1924 nr. 3 s. 94; – B. Ossol.: rkp. 174/Pawl., 12914/I i 12915/II (wspomnienia wnuka malarza), Güttler J., Spisy obrazów i rzeźb Lwowskiej Galerii Obrazów, Lw. 1944 (mszp.); B. PAN w Kr.: rkp. 2170 (Hajdecki A., Vestigia artificum Polonorum Vienensia, cz. 2); – Domański M., Franciszek Tepa i jego dzieła, Wr. 1973 (rkp. monografii u autora).
Michał Domański